#36 Historia nauczycielką życia | Majowe nauki

W maju

Każdy Polak pamięta przynajmniej jedną datę majową – 3 maja. Okazuje się jednak, że godnych zapamiętania dat z tego miesiąca jest sporo.
Zapraszam na nasze comiesięczne spotkanie rocznicowe w wyjątkowym dniu – wszak 2 maja to Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej.

5 rocznic, o których musimy/powinniśmy pamiętać:

1. 3 maja 1791 r. (w 2018 r. przypada 227 rocznica wydarzenia) – Tej daty chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Tylko gwoli formalności: uchwalenie Konstytucji 3 Maja.
   Proponowana przeze mnie nauka z wydarzenia: Dużo, dużo można by tutaj napisać. Ograniczę się tylko do jednego – 3 maja jest m.in. dowodem na to, że nawet w obliczu pogarszających się warunków zewnętrznych, może zrodzić się coś godnego uwagi i to nie tylko w mikroskali, ale także w kontekście ogólnoeuropejskim czy ogólnoświatowym. Była to jak wiemy pierwsza w Europie i druga na świecie konstytucja, pomijając tzw. Konstytucję Korsyki powstałą w 1755 r., nie przez wszystkich uznawaną za oficjalną.
2. 7 maja 1945 r. (73 rocznica) – Alfred Jodl i Hans-Georg von Friedeburg podpisali w Reims akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.
   Nauka: Upadek III Rzeszy jest doskonałym dowodem na to, jak rozbuchane ambicje i utopijne wizje rozsypują się wniwecz. Szkoda tylko, że wpierw często sieją spustoszenie i wyrządzają ogrom zła.
3. 12 maja 1983 r. (35 rocznica) – Zatrzymanie i pobicie przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej w komisariacie przy ul. Jezuickiej na Starym Mieście w Warszawie maturzysty Grzegorza Przemyka. Zmarł dwa dni później.
   Nauka: Przypadki bł. ks. Jerzego Popiełuszki, Stanisława Pyjasa, Grzegorza Przemyka i wielu innych, to jasne punkty na ciemnej mapie PRL, które zataczając coraz większe kręgi budziły sumienia i pociągały do przeciwstawiania się nieżyciowemu systemowi. Ile jest we mnie wdzięczności dla bohaterów? Wieczny odpoczynek...
4. 15 maja 1926 r. (92 rocznica) – Zakończył się przewrót majowy.
   Nauka: Bohaterstwo i jedynie słuszne posunięcie Józefa Piłsudskiego, zbawienne dla Polski czy błędne założenie, że tylko ja mam rację, a inni są do niczego? W tej kwestii polecam wykład prof. Andrzeja Nowaka z cyklu „Węzły polskiej pamięci”.
5. 29 maja 1453 r. (565 rocznica) – zdobycie Konstantynopola przez Turków
   Nauka: Niektórzy uznają tę datę za koniec średniowiecza. Innych kandydatów, na czele oczywiście z odkryciem Ameryki przez Kolumba, jest zdecydowanie więcej. To dowodzi, że w historii wiele jest spraw, których nie da się rozpatrywać w systemie 0-1. Często trzeba tworzyć rozbudowane listy argumentów za i przeciw oraz dochodzić do kompromisów.

Jean-Joseph Benjamin-Constant, Wjazd Mehmeda II do Konstantynopola

źródło: domena publiczna

Pamiętajmy też m.in. o:

9 maja 1573 r. – we wsi Kamień pod Warszawą zakończyło się zbieranie głosów w pierwszej wolnej elekcji (wybrano Henryka Walezego na pierwszego elekcyjnego króla Polski);

12 maja 1935 r. – zmarł Marszałek Józef Piłsudski;

18 maja 1920 r. – urodził się Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II;

18 maja 1944 r. – rankiem ułani podolscy wchodzą do zrujnowanego klasztoru na Monte Cassino;

20 maja 1940 r. – transport pierwszych więźniów do Auschwitz;

25 maja 1948 r. – wykonano wyrok śmierci na Witoldzie Pileckim, rotmistrzu kawalerii Wojska Polskiego, żołnierzu podziemia, który zasłynął m.in. organizacją ruchu oporu w Auschwitz-Birkenau

5 rocznic, o których możemy pamiętać:

1. 2 maja 1729 r. (w 2018 r. przypada 289 rocznica wydarzenia) – Tego dnia w Szczecinie, wówczas pruskim garnizonie na prowincji, przyszła na świat księżniczka anhalcka Zofia Fryderyka Augusta znana dzisiaj jako caryca Rosji Katarzyna II Wielka.
   Proponowana przeze mnie nauka z wydarzenia: Któż by się spodziewał, że ta dziewczynka stanie się jedną z najpotężniejszych koronowanych głów Europy, która wpisała się także w dzieje Polski, tyle że niechlubnie. To się przewija w moich zestawieniach rocznicowych, ale to jest jedna z największych zagadek i zarazem pociągających prawd historii: nigdy nie wiadomo czy gdzieś nawet niedaleko nas, nie urodził się ktoś wielki. A może niestety odwrotnie, ktoś kto wyrządzi wiele zła... Mimo to osobiście uważam, że historia każdego z nas jest wielka, bo niepowtarzalna, bylebyśmy tylko godnie przeżyli doczesność, wcale nie musimy piastować nie wiadomo jakich urzędów.
2. 22 maja 1951 r. (67 rocznica) – Polskie władze komunistyczne wydały komunikat o zmianie granic z ZSRR na podstawie umowy z 15 lutego 1951 r.
   Nauka: „Wielki brat” ze Wschodu obdarował nas kawałkiem Bieszczad w zamian za bogate tereny tzw. „kolana Bugu”, które obfitowało w węgiel kamienny. Rosjanie czerpali później wielkie zyski z tego obszaru. Czy po upływie lat i zmianach rządu nie powinno się modyfikować umów kiedyś zawartych zważywszy na to, kto wówczas zasiadał za sterami władzy? Czy tego typu decyzje można uznawać za wiążące. Podobnie ma się sprawa reparacji wojennych.
3. 23 maja 1618 r. – Miała miejsce tzw. defenestracja praska: posłowie cesarscy zostali wyrzuceni przez okno zamku na Hradczanach, co stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny trzydziestoletniej.
   Nauka: To chyba jeden z najbardziej nieszablonowych przykładów okazywania dezaprobaty stronie przeciwnej. Historia uczy, że pomysłowość ludzi w zasadzie nie ma granic.
4. 24 maja 1988 r. (30 rocznica) – W Środzie Śląskiej, w czasie trwania prac rozbiórkowych pewnej kamienicy, odkryto i częściowo rozgrabiono drugą część tzw. skarbu średzkiego; to jeden z najcenniejszych zbiorów skarbów w skali Europy, wśród których wymienić można średniowieczne monety i klejnoty monarchów czeskich. Złota korona zdobiona kamieniami szlachetnymi to zapewne najcenniejsze znalezisko.
   Nauka: Tego typu historie uczą przede wszystkim, że jakże często w całkiem przypadkowy sposób można się natknąć na wyjątkowe znaleziska. To jest właśnie urok historii i jej piękno, w co szczególnie wpisane są tzw. kapsuły czasu, ale to też doskonały temat na odrębne opowiadanie.
5. 26 maja 1828 r. (190 rocznica) – Niejaki Kaspar Hauser pojawił się na norymberskich ulicach. Ten tajemniczy człek został okrzyknięty „sierotą Europy”. Zginął również w tajemniczych okolicznościach. Do dzisiaj tak naprawdę nie udało się tak na 100% ustalić jego tożsamości.
   Nauka: Oto coś, co rozbudza wyobraźnię i jest szczególnie pociągające w historii – niewyjaśnione tajemnice. Czasami znaczą one więcej niż dobrze udokumentowane fakty. Może to właśnie jest piękniejsze w historii niż w matematyce: nie zawsze 2+2=4. Oczywiście nie mam nic do matematyków i wszystkich serdecznie pozdrawiam, ale historia ma to coś :)

Johann Georg Laminit (1775–1848) - Johannes Mayer, Peter Tradowsky: Kaspar Hauser, Stuttgart 1984, p. 306

Kaspar Hauser (1812?-1833)  to bez wątpienia jedna z najbardziej tajemniczych postaci w historii

źródło: domena publiczna

Można też pamiętać m.in. o:

11 maja 1939 r. – początek bitwy nad Chalchyn gol (ZSSR i Monoglia kontra Japonia i Mandżukuo);

15 maja 1928 r. – ukazał się pierwszy animowany film z Myszką Miki;

18 maja – Międzynarodowy Dzień Muzeów;

25 maja 1963 r. – w Addis Abebie (stolica Etiopii) powołano Organizację Jedności Afrykańskiej zrzeszającą niemal wszystkie państwa Afryki (bez Maroka); przetrwała ona do 2002 roku, kiedy to w jej miejsce powołano do życia Unię Afrykańską; 25 maja przypada Dzień Afryki;

27 maja 1653 r. – w Tournai odkryto grób panującego w V wieku króla Franków Childeryka I z dynastii Merowingów; znaleziono w tym miejscu 300 złotych pszczół – to właśnie zainteresowany skarbem Childeryka Napoleon umieścił te owady w herbie Cesarstwa 150 lat później;

28 maja 1905 r. – druzgocąca klęska floty rosyjskiej w dwudniowej bitwie morskiej przeciwko Japonii pod Cuszimą;

29 maja 1953 r. – Edmund Hillary z Nowej Zelandii i Nepalczyk Tenzing Norgay jako pierwsi w historii zdobyli najwyższy szczyt Ziemi – Mount Everest; wyprawą kierował John Hunt.

Dzięki, że dotrwaliście do końca.

Już teraz zapraszam za tydzień, na kolejne spotkanie z Historią nauczycielką życia. Oczywiście możecie tu wpadać kiedy tylko chcecie i czytać starsze teksty.

PS Coś jeszcze do poczytania:

To wcale nie jest żart na prima aprilis! To zdarzyło się naprawdę [wideo]

Bibliografia wpisu:

1. 10 majowych rocznic, o których nie można zapomnieć;
2. Rocznice/przegląd/maj